Xəbərlər

31.01.2024

Yazınız xarakterinizdən xəbər verir

Xətti ekspertizanın cinayətlərin açılmasında rolu böyükdür

Barmaq izləri kimi, hər bir insanın əl yazısı unikaldır. Yazıda insanın anatomik quruluşunun, səbirsiz şəxsiyyətinin, diqqətli və ya vasvası xarakterinin izləri öz əksini tapır. Xarakterin müəyyənləşdirilməsi üçün də etibarlı mənbə olan əl yazısı mütəxəssislər tərəfindən asanlıqla təhlil edilə bilər. Araşdırmalar və testlər nəticəsində əldə edilən ümumiləşdirilmələrlə, günümüzün yazı üslubları vasitəsilə xarakter haqqında ipucu tapmaq olar.

Yazı elmi: Qrafologiya

Qrafologiya elminin 3000 illik tarixi var. Bununla bağlı ilk tədqiqatlar Çində aparılıb. Kəşfiyyat və polis bölmələrinin istifadə etdiyi təcrübə sahələrindən biri olan qrafologiya təkcə cinayət işlərində deyil, müasir iş dünyasında da fəal şəkildə istifadə olunur. Bəzi iş yerləri potensial işçilərdən məlumat alarkən əl ilə yazılmış mətn tələb edirlər. Əl yazısına önəm verilməsinin səbəbi mətnin təhlili zamanı şifahi qəbul edilə bilməyən bir çox xarakter məlumatlarının üzə çıxmasıdır. Qrafologiyada dəqiq məlumat əldə etmək üçün bir mətni deyil, qeydə alınmış dəftəri, gündəliyi və ya bir çox məktubu təhlil etmək vacibdir. Mətnin forması yazıldığı zaman ətraf mühit faktorlarından təsirlənəcəyi üçün ümumiləşdirilmələrdə səhvlərə yol aça bilər. Müxtəlif vaxtlarda, həmişə mürəkkəblə yazılan və silinməz qələmlə qeyd olunan yazılar təhlil üçün ən doğru seçimdir.

Əl yazısında hansı məlumatlar nəzərə alınır?

Mətni təhlil edərkən mətnin mailliyi, ölçüsü, çap gücü, hərf yazısı, durğu işarələri və səhifədən istifadə nəzərə alınır. Bəzi insanlar tez qeydlər apararkən, bəziləri diqqətlə təmiz qeydlər edir, cizgili kağız sifariş ehtiyacını təmin edərkən bəzi insanlar kağızdan üfüqi şəkildə istifadə edir. Yazı təhlil olunarkən onun hətta sağ və ya sol əllə yazılması da məlum olur.

Mətnin maili xarakterinizi müəyyənləşdirir

Mətn dik və ya sağa və ya sola əyilmiş ola bilər. Şaquli əl yazısı müstəqil, azad ruhlu və bir qədər itaətsiz insanların seçimidir. Bir az sağa əyilmə, güclü ünsiyyət qabiliyyətini göstərir. Nəzarətçi və liderlik ruhuna malik insanlar da düzgün maililik yazırlar. Ağıl və duyğular arasında sağlam bir tarazlıq var. Sağa yamac artdıqca emosionallığın artdığı təəssüratı yaranır. Satış, marketinq, müştəri əlaqələri və ictimaiyyətlə əlaqələr sahələrində müvəffəqiyyətli olduğu düşünülən insanlar, ümumiyyətlə, sağ düşüncəli yazanlardır. Sola əyilmək təfərrüat əlamətidir. Hər təfərrüatı hesablayan və təsdiqləmək istəyən insanlar sola meyl edərək yazır. Xarakter analizi məlumatlarına görə, solaxay olmasalar da, sola meylli yazan insanlar güclü estetik seçimlərə malikdirlər və mükəmməlliyə meyillidirlər. İşinə sahib çıxan, müdaxiləni sevməyən, qismən özünə qapanan, fərdi işlərdə daha uğurlu olan insanlar sola meylli yazır. Yazı üslubunda xarakter təhlili aparılarkən şrift ölçüsü, eləcə də əyriliyin istiqaməti və dərəcəsi nəzərə alınır.

Açılan cinayətlər

Yeri gəlmişkən, bir çox səs-küylü cinayətlərin üstü də xətti ekspertiza nəticəsində açılmışdır. Məhkəmə dilçiliyinin qurucularından sayılan britaniyalı alim Con Olsson yazdığı bir kitabda qarşılaşdığı inanılmaz qətllərdən bəhs edir. Kitabda təsvir edilən ən maraqlı hadisələrdən biri də sadəcə durğu işarəsi ilə açılan qətl hadisəsidir. Polis müfəttişi Garry Weddell intiqam planı hazırlayaraq arvadı Sandranı öldürüb. Müfəttiş Weddell peşəkar təcrübəsinə əsaslanaraq hazırladığı planın mükəmməl olduğunu düşünərək heç vaxt tutulmayacağına özünü inandırmışdı. Ancaq bir “nöqtə” onu ələ verdi.

Kanada polisi türk qızının qətlini əl yazısı ilə açıb. 2001-ci ildə vəhşicəsinə qətlə yetirilən Hande Çinkitaşın qatili 19 ildən sonra müəyyənləşib. Şübhəli onun atası idi, lakin heç bir dəlil tapılmırdı. Həmin vaxt Kanada polis rəisi Ankarada türk polisinə yazı təhlili dərsləri verirdi. Atanın qatili tapmaq üçün polisə yazdığı ərizə Kanadalı mütəxəssislərə təqdim edilib. Mətn təhlil olunub. Kanadalıların gəldiyi qənaətə görə qatil ata olub. Lakin Nezih Çinkitaşı heç bir dəlil olmadığı üçün həbs etmək mümkün olmayıb. Düz 19 il sonra DNT izləri tapılıb və qatilin ata olduğu sübut olunub.

1978-1995-ci illərdə ABŞ-da bombalı hücumlar həyata keçirən Ted Kaçinski də mətn analizi, yəni xətti ekspertizanın nəticələrinə əsasən yaxalanıb. Kaçinskinin “hekayəsi” əsasında “Manhunt: Unabomber” adlı serial çəkilib.

Hazırladı: Aytən Tahirova